Omuz Bölgesi Ağrıları
Omuz bölgesine baktığımız zaman karşımıza karmaşık bir eklem yapısı çıkmaktadır ve omuz eklemi dışardan bakıldığında basit gözükse de aslında 4 tane eklem yapısını içerisinde barındırır. Diğer bir yandan omuz eklemi vücudumuzun en hareketli eklemidir. Bu yüzden yaralanmaya açık bir eklem yapısı taşımaktadır. Omuz eklemine birçok kas yapışır ve yapışan bu kasların tendonları kompleks bir seyir halindedir, bu karmaşık yapı omuz çevresi kaslarında ve tendonlarında doğrudan yaralanmalara yol açabilmektedir.
Omuz bölgesinde birçok yaralanma çeşidi görülebilir, bu yaralanma skalası kas ve tendon yaralanmalarından bağ veya bursit yaralanmalarına kadar genişleyebilmektedir. Bu yaralanmalar genelde omuz bölgesini gün içerinde fazla kullanan insanlarda görülür. Omzunu kullanmadan uzun süre yanlış oturma pozisyonunda çalışan insanlarda da sıkışma sendromlarıyla karşılaşılabilmektedir. Bu yüzden omuz bölgesi yaralanmalarında doğru bir tedavi dizaynı için değerlendirme ve ayırıcı tanı çok önemli bir yere sahiptir.
Omuz Neden Ağrır ?
Omuz, en hareketli eklemlerimizden biri olduğu için bir takım riskler içermektedir. Farkına varmadan yaptığımız ters hareketler ve zorlamalar zamanla omuzdaki kemik ve yumuşak doku yapılarına zarar vererek omuzda sıkışmaya, donukluğa, klik seslerine ve ağrıya sebep verir. Bu sayılan faktörler sağ veya sol omuzda ayrı ayrı görülebilir. Genellikle kişinin dominant tarafında daha sık karşılaştığımız bu problemler, iç organlarımızdan da kaynaklı olabilir. Eğer iki omuz problemliyse romatizmal bir durum olduğunu düşünebiliriz. Omuz problemleri vücudumuzdaki çoğu sakatlık, yaralanma genetik faktörlerle de bağlantılı olabileceği gibi genel olarak fazla kullanmayla veya bir travma öyküsüyle de ilişkilendirilebilmektedir. Bunlara ek olarak yaş, cinsiyet, beslenme biçimi ve vücutta bulunan kronik inflamasyon gibi nedenler de omuz ekleminde bir yaralanmaya sonuç verebilir.
Genel olarak kliniğimizde tedavi ettiğimiz omuz problem listesi ;
- Omuz Sıkışma Sendromu (İmpingement)
- Tendinit
- Rotator Cuff Yırtığı
- Donuk Omuz
- Osteoartrit
- Romatoid Artrit
- Omuz Dislokasyonu (Omuz çıkığı)
- Bursit
- Kötü Omuz Postürü ve Mekaniği
Omuz Sıkışma Sendromu (İmpingement)
En sık karşılaşılan omuz problemlerinin başında gelmektedir.
Omuz çevresi kaslarının omuz ekleminin içerisinde çeşitli nedenlerden dolayı sıkışması şeklinde görülmektedir.
Omuz sıkışma sendromunun semptomlarına bakacak olursak omzun önüne doğru yayılan ve/veya omzun arkasında lokalize olmuş ağrılar şeklinde karşımıza çıkabilir. Kimi zaman bu ağrılar dirsek ve el bileğine kadar yayılım gösterebilir. Omuz ekleminin hareket açılarında azalma en belirleyici diğer semptomları arasındadır. Sıkışma sendromuna tendinit, bursit veya kas yırtığı ikincil olarak eşlik ediyorsa erken dönemde ödem ve ısı artışı gibi inflamatuar belirtiler artarak gözlemlenebilmektedir. Omuzda atlama hissiyatı, takılma hissi ve klik sesi gibi problemler sıkışma sendromunun belirtileri olabilir. Özellikle tekrarlayıcı başüstü omuz hareketleri yapan insanlarda en sık görülen omuz problemi sıkışma sendromu olmaktadır. Diğer bir risk faktörü, kötü omuz ve sırt postürüdür. Bu geniş nedenler listesine baktığımızda tedavilerimizde kişinin yaşadığı probleme özgü egzersiz ve tedavi programı dizayn etmemizin nedeni aslında her yaralanmanın kişiye özel olmasıdır.
Omuz Bölgesi Tendinopatileri- Tendon Problemleri
Tendon dediğimiz yapı kasların kemiklere güçlü bir şekilde bağlanıp tutunmalarını sağlayan yumuşak doku elemanıdır. Önceden de bahsettiğimiz gibi kötü omuz postürü ve omzun günlük yaşantıda gereğinden fazla kullanılması tendon problemlerine neden olabilir. Akut dönemde ödem, şişlik, kızarıklık ve kısmi fonksiyon kaybı görülebilir. Bu durumlarla karşılaşıldığında bir profesyonel desteği almak önemli bir nokta olacaktır. Akut dönemde hasta tıbbi bir destek almazsa ağrı ve tendon problemi kronikleşebilir. Kronikleşmiş problemin tedavisi uzun bir rehabilitasyon ve fizik tedavi programı gerektirebilir.
Omuz bölgesindeki tendon problemlerine baktığımızda karşımıza 2 tane çok sık karşılaştığımız tendon yaralanması çıkmaktadır;
- Rotator manşet yırtığı-tendiniti: Rotator manşet dediğimiz kas grubu omuz ekleminin sabit tutulabilme yeteneğine (stabilizasyon) en çok yardım eden kas grubudur. Aynı zamanda omzun içe ve dışa döndürülmesini sağlamaktadırlar. 30-35 yaşlarında ve sonrasında görülen en sık omuz tendon problemi diyebiliriz. Eğer bu kaslar gücünü ve dayanıklılığını kaybederse omzun postürünü bozacaktır ve dolaylı olarak tekrarlı omuz hareketlerinde rotator manşet kaslarının tendonlarında hasar oluşmaya başlayacaktır. Hasar her omuz hareketinde çok az da olsa artarak devam edecek ve bu tendonlarda tam bir yırtık meydana gelene kadar devam edecektir. Omzun arkasından önüne doğru yansıyan bu ağrılar artarak devam edebilir ve kişinin sosyal yaşantısını etkileyebilmektedir. Bu yüzden omuz ağrısı yaşıyorsanız geciktirmeden fizyoterapistinize danışabilirsiniz.
- Diğer karşılaştığımız en sık tendinopati biceps tendonunda görülmektedir. Genelde biceps kasının uzun başını etkileyen bu problem rotator manşet yırtıklarından farklı olarak omzun önünden kola doğru yayılan ağrılar, omuzda takılma ve atlama hissiyatıyla kendini göstermektedir. Bunun nedeni ise biceps kasının uzun başı omuz ekleminde labrum dediğimiz bir kollajenöz bir yapıya yapışmaktadır. Labrum omzun eklem yaptığı noktada bulunan koruyucu bir kıkırdak yapıdır, dizlerdeki menisküse benzetebiliriz. Labrum eklemler arası bir yapı olduğundan dolayı yapısı bozulduğunda her omuz hareketinde klik sesi, takılma hissiyatı ve atlama hissiyatı meydana getirmektedir. Özel spesifik klinik testleri yapıldıktan sonra biceps tendiniti problemini anlamak daha kolay hale gelmektedir. Labrumda bir yırtık meydana gelmeden biceps tendinopatisinin tedavisini yapmak elzemdir.
Omuz da Bursitler
Bursit, vücutta bursa dediğimiz yapıların hasarlanması sonucunda bir inflamatuar süreç başlamasıdır. Bursitler genelde tek başına görülmemektedir, bursiti başlatan birincil bir omuz problemidir. Bursa dediğimiz yapılar kasların ve tendonların kemikleri sürtünüp hasar görmelerini engelleyen koruyucu bir yapıdır eğer bu kas ve tendonlar tedaviye alınmazsa bursit daha da ilerleyecektir.
Omuz sıkışma sendromu, rotator manşet yırtıkları, omuza gelen darbeler ve tekrarlayan omuz çıkıkları gibi birincil sebepler omuzda bursit görülmesine neden olabilmektedir.
Donuk Omuz
Adheziv kapsülit olarak anılan donuk omuz sendromu, hastaların hayat kalitesini büyük ölçüde azaltan omuz problemlerinin başında gelmektedir. En büyük belirtisi omuz ekleminde hareket açıklığının belirgin bir şekilde azalması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Kişi omzunu belli bir hareket açıklığına getirirken şiddetli ağrı yaşar ve omzunu daha fazla yukarı kaldıramaz, genelde 60 derecede sınırlanmış bir omuz eklem hareket açıklığı görülmektedir. Donuk omuz geçmişte geçirilmiş ama tam tedavi edilememiş bir omuz problemi sonrasında ya da genetik olarak gelişebilecek bir problemdir aslında yaş faktörü ve cinsiyet faktörü de bu rahatsızlığa yakalanmanız için bir etken olabilmektedir.
- Donuk omuzda ilk evre donmaya başlama evresidir. Bu evrede omuz ekleminde ağrı artarak devam eder ve eklem hareketlerinde kısıtlılık ağrıyla beraber daha da kısıtlanmaya başlar. Bu süreç 9 aya kadar sürebilir.
- 2. Evre donukluk evresidir. Bu evrede hasta ağrıya alışmaya başlar ve ağrı seviyeleri biraz daha az olur fakat sertlik ve omuzdaki kısıtlılık devam etmektedir.
- 3. Evre çözülme evresidir. 5 ay ile 26 aylık geniş bir zaman çizelgesini içine alabilir. Bu evrede ağrının azaldığını ve omuz hareketlerinin artmaya başladığını görebilmekteyiz.
Omzu Etkileyen Romatizmal Problemler
Romatoid Artrit: Nedeni hala tam olarak bilinmeyen ama büyük ölçüde genetik geçişli olan romatoid artrit omuz eklemini de tutabilmektedir. Genelde yayılan ağrı, şişlik ve tutukluk şeklinde kendisini gösteren bu hastalık kişinin günlük yaşantısını ciddi şekilde etkileyebilmektedir. Sistemik bir hastalık olduğunda ateş, yorgunluk ve halsizlik gibi ek problemlere de neden olabilmektedir. Sıklıkla el- el bileği bölgesinde etkilerini gösteren bu rahatsızlık omzu etkilediğinde omuzda hareket kısıtlılığına da yol açabilmektedir. Ağrıları hafifletmek ve eklem kısıtlılıklarını açabilmek için fizik tedaviden faydalanabilirsiniz.
Omuz Ekleminde Kireçlenme
Ostoartrit de dediğimiz bu problem, omuz eklemi ve çevresini kaplayan kıkırdak yapının zamanla aşınması, harabiyete uğraması şekilde karşımıza çıkmaktadır. İlgili değerlendirme yöntemlerinden sonra cerrahi veya konservatif tercihi yapılmaktadır. Konservatif tedavi yani fizik tedavi süreci egzersizlerle beraber ağrı kontrolü üzerine odaklanmaktadır. Ana hedef kişinin günlük yaşantısını kolaylaştırmak ve hayat kalitesini arttırmaktır. Bu rahatsızlığı genelde yaşı ilerlemiş kişilerde görüyoruz ama geçmişte bir omuz problemi yaşamış ve tam tedavi alamamış kişilerde daha erken yaşlarda da karşımıza çıkabilmektedir. Bunların yanında genetik faktör de önemli bir yer kaplamaktadır. Bu hastalıktaki en önemli nokta cerrahi mi yoksa fizik tedavi mi yapılacağı noktasında karar verilmesidir, bu karar da fizyoterapistler ve doktorların multidispliner çalışmasıyla hastaya en uygun şekilde verilmektedir.
Omuza Yansıyan Ağrılar
Her omuz ağrısı her zaman omuzda ki bir problem nedeniyle ortaya çıkmaz. Bu yüzden omuz ağrılarında detaylı bir klinik değerlendirme şarttır. Omuz bölgesine yansıyan ağrı çeşitlerinin başında boyun problemleri gelmektedir. Eğer kişinin boyun omurlarında sinir sıkışması, kanal daralması ve bu problemlere eşlik eden bir fıtık varsa kişi ağrılarını omuza yayılan bir biçimde hissedebilir. Diğer bir yansıyan ağrı biçimini iç organ problemleri sonrasında omuza yayılan ağrılar olarak sınıflandırabiliriz. Kalp, karaciğer, safra kesesi, mide ve dalak ile ilgili problemler omzun sağına veya soluna yansıyan ağrılar meydana getirebilir. Kalp, dalak ve mide problemleri omzun solunda ve sol kürek kemiğinin üst tarafına doğru yansıyan ağrılar yapabilir. Safra kesesi ve karaciğer problemleri ise omzun sağına ve sağ kürek kemiğinin üstüne doğru yansıyan ağrılar meydana getirebilir. Bu problemler sıkça görülmese de göz önünde bulundurulması gereken nedenler arasında yer olmaktadır. Bu yüzden detaylı değerlendirme önemlidir. Uygun bir değerlendirmeden sonra fizik tedavi sürecine başlayabilirsiniz.
Omuz Çıkıkları Neden Olur?
Omuz çıkıklarının en büyük sebebi omuz ekleminin sabit tutulabilme yeteneğinin (stabilizasyon) azalması sonucu görülmektedir. Bu yeteneğin azalmasının nedeni stabilizatör kasların gücünün ve dayanıklılığının azalması olabilir veya omuz eklemini tutan bağların hasarlanması sonucu ortaya çıkabilmektedir. Omuz kaslarını etkileyen sinirlerin harabiyete uğraması da tekrarlayan omuz çıkıklarına neden olabilmektedir. İlgili değerlendirmelerden sonra omuz çıkığının nedeni bulunup fizik tedavi sürecine başlanabilir. Eğer fizik tedavi süreci başlamazsa kişi tekrar tekrar omzunu çıkarmaya devam ederse, omuz eklemindeki kıkırdak yapıya (labrum) , bursa (yastıkçık) yapısına zarar verir ve kişinin cerrahiye gitmesine neden olabilir.